Inbreng Jaap Haasnoot 2 juni 2021 Integrale Commissie betreffende de Omgevingsvisie

Inleiding

Voorzitter,

Als eenvoudige Statenleden hebben we een enorme hoeveelheid papier te verstouwen gekregen. Een omgevingsvisie, een verordening en een omgevingsprogramma met nog het een en ander aan flankerende documenten. Toch hoort u mij daar niet over klagen want het is nuttig en nodig dat we het provinciale beleid goed op een rijtje krijgen en ook houden. Mijn indruk is dat er goed over is nagedacht en ik heb dan ook nauwelijks kritiek op het grote verhaal. Natuurlijk is veel van wat ons hier wordt voorgeschoteld “going concern beleid” dat niet vorige week is bedacht. Desondanks is er een goede prestatie geleverd, en laten we dat dan ook maar een keer zeggen. Complimenten voor alle harde werkers.

De grote lijn versus details
In de weinige minuten die mij ter beschikking staan om deze provinciale “Theorie van alles” tegen het licht te houden kan ik natuurlijk niet veel anders doen dan enkele krenten uit de pap halen. De inhoudelijke beleidsonderwerpen kan ik hier niet allemaal langs lopen en die komen in de functionele commissies te eniger tijd wel een keer langs. Dan kunnen we er daar ook meer in detail wat over zeggen. Ik probeer daarom een paar grote lijnen te pakken.

Sociale cohesie
Laat ik beginnen met enkele stokpaardjes van onze fractie. We moeten toch ook enigszins voorspelbaar blijven voor het college. Belangrijk punt voor onze fractie is dat we in het algemeen de fixatie op het fysieke domein te beperkt vinden. Onze provincie heeft meer kanten dan de harde werkelijkheid van asfalt, stenen, economische bedrijvigheid of de nog bescheiden aanwezige natuur. Allemaal belangrijk, maar er wonen ook mensen. Als je als provincie een compleet bestuurlijk product zou willen leveren moet je je ook bemoeien met urgente sociaal-maatschappelijke zaken. Ook de PAL huldigt dit standpunt. Of zoals mijn fractievoorzitter altijd zegt, naast welvaart is er ook nog zoiets als welzijn.

Provincie moet toegevoegde waarde leveren
Als de provincie haar positie in het bestuurlijke krachtenveld wil behouden of versterken, en als de provincie bij de inwoners haar draagvlak of bekendheid en populariteit zou willen vergroten, dan moeten we er voor zorgen dat we plat geformuleerd zoveel mogelijk toegevoegde waarde leveren voor de belastingeuro. Onze fractie is van mening dat we daarvoor meer assertiever en op een breder beleidsveld zouden moeten opereren.

Besturingsfilosofie
Dat gezegd hebbende kom je dan meteen uit bij wat in deze stukken de besturingsfilosofie wordt genoemd. Welke is de rol van het Middenbestuur, en op welke manier geef je daar vorm aan ? Maar daarnaast is het ook erg belangrijk dat je het hebt over de condities of voorwaarden die nodig zijn om je provinciale ambities waar te maken. Wat ons betreft hebben we het dan vooral over mensen c.q. medewerkers en financiële middelen. We vinden het een goede zaak dat op enige termijn de begroting gekoppeld gaat worden aan de voorliggende beleidsdocumenten. Dat maakt de zaak completer. Het is nu niet de plaats en het moment om het over het financiële beleid te hebben maar in feite is dit natuurlijk toch onlosmakelijk met het inhoudelijke beleid verbonden. Je kunt niet verder springen dan je polsstok lang is.

Financiële risico’s
Laat ik het houden bij de constatering dat onze fractie zorgen heeft of er in de toekomst nog wel voldoende vrije beleidsruimte zal zijn om nieuw beleid aan te vatten. We zien bepaalde risico’s boven de markt of achter de horizon die ons duur te staan zouden kunnen komen. Ik benoem dat hier omdat het prima is om allerlei prachtige ambities op papier te presenteren. Het is ook prima om het voornemen te hebben om het elke dag beter te gaan doen. Maar dan moet je wel over de benodigde middelen beschikken om dat te kunnen waarmaken.

Aandacht voor ambtelijk apparaat
En daar gaat het natuurlijk om Voorzitter, het gaat om het resultaat. We zijn nu zo’n beetje op de helft van deze periode en er moet ook een keer geoogst worden. Ik heb al gezegd dat het niet alleen een centenkwestie is. Het is ook de vraag of we beschikken over de mensen en het apparaat om zaken voor elkaar te boksen. Daar zitten de aspecten kwantiteit en kwaliteit aan. En daar hebben we het in deze Provinciale Staten eigenlijk nauwelijks over. Terwijl er toch wel een paar dingen in het verleden niet goed zijn gegaan. Hoe zeker weten we dat van alle mooie ambities die we op papier hebben gezet niet teveel in schoonheid zullen sterven ? Ik ben nogal geschrokken van het feit dat toen we op het dossier huisvesting wat ambities uitspraken er eigenlijk nauwelijks iets bleek te kunnen. Zou het niet verstandig zijn om het ambtelijk apparaat eens door te lichten vanuit het oogmerk of de deelformaties nog wel passen bij de aard, omvang en gevraagde kwaliteit op de diverse beleidsgebieden ? Zou het geen aanbeveling verdienen om dan meteen de overhead eens tegen het licht te houden ? Zouden we misschien niet een aantal communicatiemedewerkers moeten omscholen om ze in te zetten op inhoudelijke onderwerpen zoals volkshuisvesting ?

Slaagcondities belangrijk evenals focus
U ziet, ik maak de zaken graag op een praktische manier duidelijk. Als je resultaat wilt boeken moet je ook naar de slaagcondities kijken. Dat wil ik ook wel doen op beleidsinhoudelijk terrein. Ook daar moeten we misschien eens onderzoeken of we bepaalde zaken niet beter zouden kunnen her prioriteren. Ik heb de door ons gewenste accentverschuiving van het fysieke domein naar sociaal-maatschappelijke onderwerpen al genoemd. Maar je moet er ook voor zorgen dat je met je inspanningen wel voldoende focust. En je kunt je als provincie beter niet op terreinen begeven waar je weinig kunt bijdragen maar veel kunt verknoeien. Wat betreft onze grensoverschrijdende activiteiten vinden wij Brussel ver genoeg. China is voor onze fractie echt een brug te ver.

Integraal beleid
Voorzitter, in het ruimtelijke beleid moet je integraal kijken en acteren. Ik vermoed dat collega’s daar vandaag ook wel op zullen wijzen en ik sluit me daar bij voorbaat bij aan. Maar integraal werken houdt ook in dat de drie overheidslagen naadloos samenwerken. Voor alle grote beleidsopgaven geldt dat een gecoördineerde inbreng op alle drie de niveaus noodzakelijk is. Gelukkig zie je dat er ook op Rijksniveau tekenen zichtbaar zijn dat dit kwartje daar begint te vallen. Het is in onze ogen in dat verband bijzonder ongelukkig dat het opstellen van de Regionale Energie Strategieën door het Rijk belegd is bij samenwerkingsverbanden. Het ruimtelijk beleid is bij uitstek iets van de provincie en vanuit die gedachte moet het primaat gewoon bij de provincie blijven. Laten we daar dus naar handelen is mijn oproep !

Proactieve en assertieve opstelling gewenst
We moeten niet alleen maar passief kijken naar wat er op ons bordje wordt gelegd maar als Middenbestuur soms ook gewoon onze ruimte pakken. Nu de provincie Zuid Holland ook de IPO heeft “ingelijfd” moeten we maar eens een gezamenlijk offensief richting de Rijksoverheid inzetten om onze positie te verstevigen. Dat is in het belang van ons land. We hebben bijvoorbeeld recent gezien dat we rond een maatschappelijk probleem als dat van de “invasie” van arbeidsmigranten eigenlijk als provincie helemaal niets kunnen. Dat is niet alleen een ongemakkelijke waarheid maar ook een zeer onwenselijke situatie. De provincie zou op dossiers waar gemeenten er met de pet naar gooien gewoon een aanwijzingsbevoegdheid moeten krijgen.

Tot slot
Een laatste opmerking voorzitter over integraliteit. De adviezen van de PAL worden door ons zeer gewaardeerd en zelfs onmisbaar geacht. Wij zijn het helemaal eens dat het tijdperk van de gebiedsgerichte aanpak is aangebroken. In dat verband hebben we aan het begin van deze collegeperiode al direct een plan voor een gebiedsgerichte aanpak neergelegd. Dit is ons plan om de naoorlogse flatwijken, en dan niet alleen in de grote steden, op een integrale wijze aan te pakken. Wij zijn verheugd om te zien dat het kwartje wat dit betreft zowel bij het Rijk als op provinciaal niveau bij de PAL duidelijk is gevallen.

Jaap Haasnoot
Statenlid 50PLUS Zuid Holland